دکتر فربد فدائی
روان‌پزشک، مدیرگروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
زندگی پر است از دگرگونی‌ها و حوادث گاه پیش‌بینی‌نشده و مسائلی که این دگرگونی‌ها و حوادث پدید می‌آورند. این آرزو که کاش همه چیز بدون تغییر و در آرامش بود، عبث است زیرا ذات زندگی یعنی دگرگونی، رشد و جریان دائمی. از این رو بهتر است مسائل زندگی را چالش‌هایی بدانیم که باعث افزایش آگاهی و توانمندی‌های ما می‌شود و مانند صیقل و کاغذ سنباده زنگ کهنگی را از زندگی می‌زداید و باعث درخشندگی آن می‌شود. در برخورد با مسائل، انسان ابتدا واکنش هیجانی از خود نشان می‌دهد، عموما ابتدا احساس ترس، اضطراب، خشم و افسردگی ظاهر می‌شود اما می‌توان با ذکر خدا، دعا و نیایش، دادن معنی مثبت به آنچه روی داده و درد دل کردن با دوستان به آرامش رسید تا سپس بتوان با مهارت‌های حل مساله عملا مشکل را حل کرد.
در آغاز فرد باید این نگرش را دنبال کند که من می‌توانم این مشکل را حل کنم. شخص می‌تواند با رجوع به گذشته خود موارد متعددی را به یاد بیاورد که با مشکلی روبرو شده بود و با وجود نگرانی‌های اولیه توانسته بود آنها را حل کند یا به این واقعیت توجه کند که برای هر کس مشکلاتی پیش می‌آید و او در این میان استثناء نیست که گمان کند فرد بدشانسی است. قدم بعدی عبارت است از تعریف دقیق مشکل، برای نمونه دانشجویی با این مساله روبرو شده است که در 2 درس نمره قبولی کسب نکرده است اما اگر دقیق‌تر بررسی کند درمی‌یابد که اصولا نمره‌های او پایین است و با بررسی دقیق درمی‌یابد که اصولا عادات مطالعه او صحیح نیست و در کلاس‌ها حضور مرتب و منظم نداشته است و باید این دو موضوع را حل کند نه اینکه بکوشد به هر قیمت با مراجعه به استاد و دلیل‌تراشی نمره قبولی در این 2 درس را بگیرد.
پس از روشن شدن دقیق مشکل، فرد باید فهرستی از راه‌حل‌های گوناگون تهیه کند. در اینجا می‌توان از نظر والدین، بستگان، دوستان و مربیان هم استفاده کرد. برای نمونه، دانشجویی که به او اشاره کردیم به‌عنوان راه‌حل می‌تواند به این نکات توجه کند: خوابیدن به موقع در شب (به نحوی که بتواند فردا صبح زود از خواب برخیزد و به موقع به دانشگاه برسد)، یادداشت برداشتن در سر کلاس، مرور درس‌ها در طول سال تحصیلی و کاهش زمان تفریح و سرگرمی. گام بعدی گزینش راه‌حل یا راه‌حل‌های مناسب با توجه به منافع یا احیانا مضار آنهاست، سپس چگونگی اجرای راه‌حل مطرح می‌شود. برای نمونه جهت رسیدن به موقع به دانشگاه آیا پیاده‌روی، یا استفاده از مترو یا اتوبوس یا تاکسی کدام مناسب‌تر است و البته سرانجام باید ارزشیابی نیز به عمل آورده شود که آیا راه‌حل یا راه‌حل‌های مورد استفاده نتیجه دلخواه را داشته است یا نیاز به تغییر دارد.
